İspanyolca cümle yapısı genel olarak “yüklem - nesne - zaman zarfı” şeklindedir
İspanyolca cümle kurma işlemi için bu basit yapıyı kullanabiliriz.
Buna göre;
yüklem - nesne - zaman zarfı
estoy buscando mi libro sin parar
yüklem : estoy buscando (arıyorum)
nesne : mi libro (kitabımı)
zarf : sin parar (durmadan)
 |
| ispanyolca cümle yapısı |
Gördüğünüz gibi üç temel öğe ile İspanyolca cümle yapısı gayet kolay anlaşılır ve İspanyolca cümle kurma işlemi de kolayca gerçekleştirilebilir oluyor.
İspanyolca cümle kurma sürecini şu şekilde özetleyebiliriz;
- Öncelikli olarak kuracağımız cümlenin kelimelerini belirleriz. Sonra, belirlemiş olduğumuz kelimelerin İspanyolca karşılıklarına bakarız.
- İspanyolca karşılıklarını öğrenmiş olduğumuz kelimeleri, ait oldukları türe göre üstlenmiş oldukları görevi dikkate alarak doğru bir sıraya yerleştririz.
- Doğru bir şekilde sıraladığımız kelimeleri, cümleye dönüştürmek için cümlenin fiilini bulup, özneye ve o fiilin yapılış zamanına göre çekimlememiz yeterli olacaktır.
Şimdi, sizlere anlattığım bu adımlar biraz karmaşık gibi gelebilir ancak aşağıda bu adımları tek tek, adım adım ele alacağız.
Bu yazının devamında, yukarıdaki gibi İspanyolca cümle kurabilmek için ne yapmak gerekiyor detaylı, adım adım ele alacağım.
1. Kelimeleri belirlemek
Bu ilk adımda, ne tür bir cümle kuracağınıza ve kuracağınız bu cümlede hangi kelimelerin geçeceğine karar vermelisiniz.
Bildiğiniz gibi cümleler bir eylemi ya da oluşu ifade etmek için kurulur.
O halde örnek olarak şu an müzik dinlediğinizi farz edelim. Bu doğrultuda “Ben şimdi müzik dinliyorum.” şeklinde bir cümle kurmak istiyorsunuz diyelim.Bu cümleyi İspanyolca kurabilmemiz için önce bu cümlede hangi kelimeler var, bu kelimelere bakıyoruz.
Buna göre;
Ben genellikle müzik dinlerim.
Yukarıdaki cümlede toplamda 5 kelime olduğunu görüyoruz.
1. Ben
2. genellikle
3. müzik
4. dinlemek
Yukarıdaki kelimelerden 4. olanına dikkat etmenizi istiyorum.
4. kelime, fiil türünden bir kelimedir ve ben bu kelimeyi yalın halde yazdım. Siz de aynı şekilde yalın halde almalısınız.
2. Kelimelerin İspanyolca Karşılıklarını Belirlemek
Bir önceki adımda, Türkçe bir cümleyi İspanyolcaya çevirmek için ilk adımı atmıştık ve kelimeleri belirlemiştik.
Bu adımda yapmamız gereken şey ise, belirlemiş olduğumuz kelimelerin İspanyolca karşılıklarını belirlemektir.
Buna göre;
1. Ben : Yo
2. genellikle : generalmente
3. Müzik : La musica
4. Dinlemek : Escuchar
Artık bu kelimelerin İspanyolca karşılıklarını belirlemiş olduk.
Şimdi, 3. adıma geçerek, İspanyolca cümle kurulumu için gerekli olan kelime türlerinin belirlenmesi işlemini gerçekleştirebiliriz.
3. Kelime Türlerinin Belirlenmesi
İspanyolca öğrenmek aşamasında cümle öğelerinin dizilişi çok ama çok önemli bir konudur.
Daha önceki adımda kelimelerin İspanyolca karşılıklarını belirlemiştik.
Şimdi bu kelimelerin hangi türe ait olduklarını belirleyeceğiz. Bu sayede kelimeleri ait oldukları türe göre sıralandırıp, kolayca İspanyolca cümle kurma işlemini tamamlamış olacağız.
O halde kelimelerin türlerine bakalım;
1. Ben : Yo - Zamir
Daha önceki derslerde ifade ettiğim gibi, ismin yerine kullanılan kelimelere zamir denilmektedir.
Yo (ben) kelimesi, ismin yerine kullanılan bir kelime olduğu için zamir türündendir.
2. Şimdi : generalmente - zarf
Bir fiilin durumunu tanımlayan kelimeye zarf denir.
Generalmente (genellikle) kelimesi, escuchar (dinlemek) fiilinin ne zaman gerçekleştirildiğini ifade ettiği için zarftır.
3. Müzik : La musica - İsim
Evrende gördüğümüz ya da göremediğimiz ancak varlığını bir şekilde kabul ettiğimiz, varlığı bir şekilde söz konusu olan şeyleri adlandırmak için kullandığımız kelimelere isim denir.
La musica (müzik) kelimesi, çeşitli çalgı aletleri kullanılarak oluşturulan ses parçalarını tanımlayan bir kelime olduğu için isim türünden bir kelimedir.
La ise musica kelimesinin ön takısıdır. Bildiğiniz gibi İspanyolcada isim türünden kelimeler kadın ve erkek olmak üzere iki cinsiyete ayrılırlar.
Kadın türünden kelimeler la, erkek türünden kelimeler el ön takısını alırlar.
Musica kelimesi, kadın türünden bir kelime olduğu için la ön takısını almıştır.
4. Dinlemek : Escuchar - Fiil
Eylem ya da oluş ifade eden kelimelere fiil denilmektedir.
Türkçede fiil türünden kelimeler -mek, -mak son ekleri ile biter. İspanyolcada ise -er, -ir, -ar son ekleri ile biter.
Fark ettiyseniz escuchar (dinlemek) fiili de -ar eki ile bitmiştir.
Evet. Bu 3. adımda cümleyi oluşturan kelimelerin hangi türlere ait olduklarını belirledik. Bir sonraki adımda ise bu kelimelerin ne şekilde sıralanması gerektiğinden bahsedeceğim.
4. Cümlenin öğelerini sıralandırmak
Bildiğiniz gibi, birkaç farklı cümle türü var.
Basit İspanyolca öğrenmek ve gündelik basit cümleler kurmak isteyenlerin iki cümle çeşidini bilmesi yeterlidir.
1. Düz cümle (olumlu - olumsuz)
2. Soru cümlesi (olumlu - olumsuz)
Türkçe İspanyolca çevirisini yapacağımız cümlenin, yukarıdaki iki farklı cümle tipinden hangisine ait olduğuna göre, cümlenin öğelerinin dizilişleri farklılık göstermektedir.
Örnek cümlemiz “Ben genellikle müzik dinlerim” cümlesiydi.
Bu cümle düz bir cümledir. Bir durumu olumlu ya da olumsuz bir şekilde ifade etmek için kurduğumuz cümleye düz cümle deriz.
İspanyolcada düz cümle kurmak için öğelerin dizilişi aşağıdaki gibidir;
Özne + Yüklem + Nesne + Zarf
Özne : Cümlenin fiilini gerçekleştiren kişi ya da nesneyi temsil eden kelimeye denir.
Özne; eylemi gerçekleştiren nesnenin ya da kişinin adı olabileceği gibi, adı yerine geçen kelime de (zamir) olabilir.
Ben müzik dinliyorum cümlesinde ben kelimesi, “dinlemek” fiilini gerçekleştiren kişiyi temsil eden bir kelime olduğu için öznedir.
O halde İspanyolca cümle kurmak için bize gerekli olan ilk öğemizi bulmuş olduk.
Hemen bu kelimeyi yerleştirelim;
Özne + Yüklem + Nesne + Zarf
Ben
Yo
Şimdi sıra yüklemi bulmaya geldi.
Yüklem : Fiil türünden kelimenin şahıs ve zaman ifade edecek bir şekilde çekimlenmiş halidir.
Cümlenin fiili “dinlemek” olduğuna göre, bu kelimeyi şahıs ve zaman ifade edecek bir şekilde çekimlediğimiz zaman yüklemi elde etmiş oluruz.
O halde, çekimlemek işlemini yapalım.
escuchar (dinlemek) fiilini çekimleyebilmemiz için iki şeye bakmamız lazım.
1. Cümlenin hangi zaman diliminde olduğuna
2. Cümlede o fiili yapan kişi ya da nesnenin kaçıncı şahıs olduğuna
Buna göre;
“Ben şimdi müzik dinlerim” cümlesinin hangi zaman diliminde olduğunu anlayabilmemiz için tabii ki fiil türünden kelimeyi ele almamız gerekiyor.
“dinlerim” kelimesini incelediğimizde “-im” ekinden, cümlenin geniş zaman diliminde olduğunu anlıyoruz.
Bu fiilin, kaçıncı şahıs için kurulmuş olduğunu ise özneden (ben), hem de fiilin almış olduğu “-im” 1. tekil şahıs ekinden anlıyoruz.
O halde fiilin çekimleneceği zaman dilimini ve şahsı belirlediğimize göre escuchar fiilini artık çekimleyebiliriz.
İspanyolcada bir fiili 1. tekil şahsın geniş zamanına göre çekimlemek için son eki -ar, -er, -ir kaldırılıp, o ekleriz.
Buna göre
Escuchar fiilini çekimlemek için -ar son ekini kaldırıp, o ekleriz. “Escucho” kelimesini elde ederiz.
Şimdi aradaki farka bakalım;
escuchar : dinlemek
escucho : dinlerim
Gördüğünüz gibi, yaptığımız tek şey fiilin son ekini kaldırıp, o harfini eklemek. Bu sayede o fiili birinci tekil şahsın geniş zamanına göre çekimlemiş oluruz.
Aynı çekimleme işlemini örnek olarak diğer İspanyolca fiillerde de yapabiliriz;
Örnekler:
Vivir : yaşamak
Vivo : yaşarım
Buscar : aramak
Busco : ararım
Amar : sevmek
Amo : severim
Querer : istemek
Quero : isterim
Gördüğünüz gibi, fiilleri “ben” şahsına göre, geniş zamanda çekimlemek oldukça basittir.
Yapmamız gereken tek şey fiilin son ekini kaldırıp, o harfini yazmaktır.
Siz de aşağıdaki fiilleri çekimleyerek kendinizi test edebilirsiniz.
llorar
saltar
bailar
pueder
Örnek cümlemiz olan “Ben genellikle müzik dinlerim.” cümlesine dönecek olursak;
Öğe dizilişinin Özne + Yüklem + Nesne + Zarf şeklinde olduğunu söylemiştim.
Ve Öznenin : Yo olduğunu bulmuştuk. Yüklemin ise “escucho” olduğunu bulmuş olduk. Şimdi sıra ise nesneyi bulmaya geldi.
Fiilden etkilenen şeye nesne denir. Örnek cümlemize bakacak olursak “la musica” (müzik) kelimesinin nesne olduğunu anlayabiliriz. Çünkü müzik, dinlemek fiilinden etkilenen öğedir. O halde nesneyi de bulmuş olduk.
Ancak la musica kelimesini ön takısı ile birlikte kullanmayacağız. Çünkü “la” ön takısını kullanmamızı gerektirecek bir durum söz konusu değildir.
Örnek cümlede belirli bir müzikten değil, genel olarak müzikten bahsedilmektedir.
Eğer belirli bir müzikten bahsediliyor olsaydı “la musica” şeklinde yazardık ancak genel olarak müzik dinlemekten bahsedildiği için ve ortada belirli bir müzik olmadığı için la kullanmamıza gerek kalmadan “musica” şeklinde yazmamız daha doğru olacaktır.
Ve “musica” kelimesini de eklediğimizde cümlemizin son hali aşağıdaki gibi oldu
Özne + Yüklem + Nesne + Zarf
Ben + dinlerim + müzik +
Yo + escucho + musica +
Son olarak zarfı bulmamız gerekiyor.
Zarf, fiilin durumunu ifade eden kelimedir.
Generalmente (genellikle) kelimesi, dinlemek fiilinin ne zaman yapıldığını ifade ettiğine göre zarf da bu dur ve bu kelimeyi de yazdığımızda, İspanyolca cümle kurma ve Türkçeden İspanyolcaya çeviri işlemini başarılı bir şekilde tamamlamış oluyoruz.
Cümlemiz : Yo escucho musica generalmente.
Yazımızın buraya kadar olan kısmını eğer anladıysanız, artık siz de basit İspanyolca cümleler kurabilecek tecrübe ve bilgiye sahip olmuşsunuzdur.
Eğer anlamadığınız bir ayrıntı varsa, aşağıdaki yorum formunu kullanarak bana sormaktan çekinmeyin.
İspanyolca cümlenin öğeleri, cümle kurma - Özet
Konuyu özet olarak tekrardan önemli hatları ile kısaca ele alırsak;
- İspanyolca bir cümle kurabilmek için önce o cümlenin Türkçesini kurarız.
- Türkçe olarak kurduğumuz cümlenin kelimelerini belirleriz.
- Kelimelerin hangi türlere ait olduklarını belirleriz.
- Hangi türe ait olduklarını belirlemiş olduğumuz kelimeleri, İspanyolca cümle öğelerinin diziliş şekline göre sıralandırırız.
Fiil türünden kelimeyi zaman ve şahıs belirtecek şekilde çekimlediğimiz zaman cümleyi elde etmiş oluruz.
Örneğin:
- Sen müzik dinlersin.
Yukarıdaki cümleyi İspanyolca kurmak için “dinlemek” fiilinin hangi şahsa ve hangi zaman dilimine göre çekimlenmiş olduğunu belirlememiz gerekir.
“Sen” öznesinden ve fiile eklenen “-sin” ekinden anladığımıza göre cümlenin şahsı 2. tekil şahıstır. Yine aynı eki incelediğimizde cümlenin geniş zaman dilimine ait olduğunu anlıyoruz. Bu analizi yaptıktan sonra artık kolayca İspanyolca cümle kurabiliriz.
Bilmemiz gereken iki şey var.
1 - Zamanlar
Bildiğiniz gibi, fiilleri ifade edebilmek için kullanabileceğimiz farklı zaman dilimleri vardır.
Bu zaman dilimleri temel olarak dört ana çeşittir:
1. Geniş Zaman
2. Şimdiki Zaman
3. Geçmiş Zaman
4. Gelecek Zaman
Fiil, bu zaman dilimlerinden hangisinde gerçekleştirildiğine göre şekil alır.
Bu derste örnek olarak kurduğumuz cümlelerin hepsi geniş zaman dilimine ait cümlelerdi.
Basit İspanyolca dersleri serimizin bir sonraki derslerinde hem geniş zaman ile ilgili hem de diğer zaman dilimlerinde İspanyolca cümle nasıl kurulur ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
2 - Şahıslar
1., 2. ,3. tekil ve çoğul şahıslar olmak üzere toplamda 6 tane şahıs vardır.
İspanyolca basit cümleler kurabilmek için bu şahısların hepsini bilmek zorunda değilsiniz.
Sadece 1. ve 2. tekil şahısları bilmeniz yeterlidir. 1. ve 2. tekil şahısları bildiğinizde, birçok gündelik İspanyolca cümleleri kurabilir ve iletişim kurabilirsiniz. İlerleyen derslerde 1. ve 2. tekil şahıs cümleleri nasıl kurabileceğinizden bahsedeceğim.
Daha önce de söylemiş olduğum gibi; eğer anlamadığınız birşey varsa, aşağıdaki yorum bölümünden bana sormaya çekinmeyin.
Aşağıdaki testi çözerek, konuyu ne kadar anladığınızı test edebilirsiniz;
"Ben okula giderim." cümlesinin hangi zaman ve hangi şahsa göre çekimlenmiş olduğunu cümledeki kelimelerden hangisi sayesinde anlarız?
A) "Ben"
B) "Okula"
C) "Giderim"
Aşağıdaki İspanyolca fiillerden hangisi çekimlenmiş haldedir?
A) Poner
B) Tocar
C) Sentir
D) Abro
