İspanyolca dersleri 2. dersimizde isim türünden kelimelerin özelliklerini, kullanım kurallarını öğreneceğiz.
 |
| ispanyolca dersleri |
İsimlerin Cinsiyeti
İspanyolcada isim türünden kelimeler kadın ve erkek olmak üzere iki cinsiyete ayrılır.
- “a” ile biten kelimeler genellikle kadın,
- “o” ile biten kelimeler genellikle erkek cinsiyetine aittir.
Ancak a ya da o ile bitmeyen kelimeler de vardır. Bu kelimeleri ve hangi cinsiyete dahil olduklarını zamanla, o kelimeleri tekrar tekrar gördükçe öğrenirsiniz.
Örneğin “mujer” (kadın) kelimesi “o” ya da “a” ile bitmez ama yine de isim türünden bir kelimedir. Bunu, kelimenin verdiği anlamdan anlıyoruz. Dahil olduğu cinsiyet grubu ise kadındır.
Artikeller (El, La, Un, Una)
İsim türünden kelimelerin hemen önünde “el, la, los, las, un, una” kelimeleri kullanılmaktadır. Bu kelimelere artikel denir.
Örnekler;
la mujer (kadın)
el amigo (arkadaş)
la vida (hayat)
la cancion (şarkı)
el amor (aşk)
Gördüğünüz gibi yukarıda sıralandırdığım İspanyolca kelimelerin bazılarının önünde “el”, bazılarının önünde ise “la” kelimesi bulunuyor.
Ama parantez içerisinde her bir kelimenin Türkçe karşılığı yazmasına rağmen “el” ya da “la” kelimelerinin Türkçe çevirisinin yapılmamış olduğunu görmekteyiz.
Artikellerin, Türkçede bir karşılığı yoktur. Zaten artikellerin temel amacı bir anlam vermek değil, birlikte kullanıldığı kelimenin “bilinirliğini” vurgulamaktır.
Artikeller diğer dillerde de vardır mesela;
İngilizcede “the, a/an”,
Almancada “der, die, das, ein”,
Portekizcede “o, a, um, uma”,
Artikel ne işe yarar?
Artikel, birlikte kullanıldığı kelimenin “bilinirliğini” vurgular.
Artikel kullanılan kelimenin “bilinen, belli” ya da “bilinmeyen, herhangi” olduğunu algılarız.
Buna göre, örnek yapalım;
mujer (kadın)
kast edilen - genel olarak kadın -
la mujer (lkadın)
kast edilen - belirli bir kadın -
Burada bahsedilen kadın belirli, bilinen bir kadındır. Bu kadın, sözü söyleyen ya da duyan kişi tarafından biliniyordur ya da tahmin edilebiliyordur.
una mujer (bir kadın)
- belirli bir kadın değil, herhangi bir kadın -
Sonuç olarak eğer, “herhangi bir” anlamında kullanılıyorsa “una, un”, “belirli bir” kast ediliyorsa “el, la” kullanılır.
el amigo (arkadaş)
Burada bahsedilen “arkadaş” kelimesi ile kast edilen belli bir kişi vardır. Yani herhangi bir kişiden değil, belirli bir kişiden bahsediliyordur.
el amor (aşk)
Bahsedilen aşk, herhangi bir aşk değildir, belirli bir aşktan bahsediliyordur.
Sonuç olarak el ya da la kelimesini gördüğümüz zaman şunu anlamamız gerekiyor; bu kelime ile birlikte kullanılan isim türünden bir kelime mutlaka vardır ve bu isim türünden kelimenin tanımladığı şahıs, nesne ya da kavram “bilinen, belirli” bir kavram, nesne ya da şahıstır.
Bu bilgiden de anladığımız üzere, “un, una” artikelleri aslında anlam olarak “el, la” artikellerinin tam zıttını bize vermektedir.
Şimdi dilerseniz aşağıda birkaç İspanyolca cümleler yazalım. Bu cümlelerde şimdiye kadar öğrendiğimiz bu artikelleri de kullanalım.
Te traigo un libro.
(Sana bir kitap getirdim.)
Yukarıdaki cümleyi incelediğimizde bahsedilen kitabın (un libro) "herhangi bir kitap" olduğu ifade ediliyor. Yani ne bu cümleyi kuran kişi, ne de bu cümleyi duyan kişi, bahsettikleri belirli bir kitap yok.
Belli ki genel bir amaç doğrultusunda kullanabilecekleri bir kitaptan söz ediyorlar. Mesela pencere rüzgardan dolayı sürekli açılıp, kapanıyordur. Bu duruma bir çözüm bulabilmek için herhangi bir kitabı pencerenin önüne yerleştirerek açılıp kapanmasını önlemek istemiş olabilirler. Bu durumda hangi kitap olduğunun bir önemi yoktur. Sadece kitap olsun yeterlidir. Bu nedenle "un" artikeli kullanılır.
Escribí el libro para ti.
(Kitabı senin için yazdım.)
Bu cümlede ise bahsedilen kitap, bir önceki cümlenin aksine, "belirli bir" kitaptır çünkü ortada yazılan bir kitaptan bahsediliyor, herhangi bir kitaptan değil.
La última noche fue asombrosa.
(Dün gece harikaydı.)
Bu cümlede de hem "la" artikelinin kullanılmış olmasından hem de "ultima" sıfatından, "belirli bir gece"den bahsedildiğini anlıyoruz.
Bu cümlede dikkatinizi çekmek istediğim bir diğer ayrıntı ise sıfat kullanımıdır. Hatırlarsanız daha önceki İspanyolca derslerinde artikellerin genellikle bağlı bulundukları kelimenin hemen önünde kullanıldıklarını ancak bazı durumlarda ise artikel ile kelimenin arasında başka bir kelimenin girebileceğinden bahsetmiştim.
Örnek cümledeki "la ultima noche" ifadesini incelediğimizde, "ultima" kelimesinin, "noche" kelimesini nitelendirmiş olduğunu görmekteyiz. Dolayısıyla "ultima" kelimesi sıfat türünden bir kelimedir ve sıfat türünden kelimeler artikel ile kelimenin arasına girebilir. Örneğin; la hermosa mujer (güzel kadın), una hermosa mujer (güzel bir kadın)
Tienes un coche?
(Bir araban varmı?)
Bu cümle ise diğerlerinden farklı olarak soru cümlesidir. Bu cümledeki "un coche" ifadesini "bir araba" şeklinde çevirmiş olsak da, buradaki "bir" kelimesinin sayısal anlamda vurgu yapmasından ziyade "herhangi bir" anlamında vurgu yapıyor olması ön plandadır.
Veo una mujer que me está mirando.
(Bana bakan bir kadın görüyorum.)
Bu cümlede de bahsedilen kadın, herhangi bir kadındır. Eğer belirli bir kadından bahsediyor olsaydı, o kadın hakkında özel tanımlama yapardı (mesela sarı saçlı, pencereden bakan, markete giden vs.) ve bu özel tanımlama ile birlikte belirli bir kadından bahsetmiş olacağından "una" değil "la" kullanmak durumunda kalırdı.
Çoğul Yapmak
Aynı türden şeyin birden fazla sayıda olması durumunda, bu şeyleri topluca ifade etmek için, o şeyleri temsil eden kelimenin çoğul halini kullanmamız gerekir.
Mesela bir ortamda birden fazla kadın varsa, tüm bu kadınları ifade edecek şekilde “kadınlar” kelimesini kullanmamız gerekebilir.
Aynı şekilde birden fazla kediyi ifade etmek için “kediler” şeklinde bir ifade kullanmamız gerekebilir.
İspanyolcada bu tarz çoğul ifadeler kullanmak için genellikle kelimenin sonuna “-s” ya da “-es” ekini eklememiz yeterli olmaktadır.
Örnek;
mujer - mujeres
(kadın - kadınlar)
libro - libros
(kitap - kitaplar)
rosa - rosas
(gül - güller)
Gördüğünüz gibi, sadece “-s” ekini ekleyerek, kelimeleri kolayca “çoğul” hale getirmiş olduk.
Artikellerin çoğul halleri
İspanyolca kelimeleri çoğul yaparken artikeline dikkat etmeliyiz çünkü kelimenin çoğul hale dönüşmesi ile birlikte artikeli de çoğul hale dönüşmektedir.
Artikellerin çoğul versiyonları aşağıdaki gibidir;
el > los
la > las
Örneğin “la mujer” ifadesini çoğul hale dönüştürdüğümüzde hem “mujer” kelimesi hem de bu kelimenin artikeli olan “la” kelimesi çoğul hale dönüşmüş olacakır.
Buna göre “la mujer - las mujeres” şeklinde dönüşür.
Aynı şekilde artikeli “el” olan bir kelime, çoğul hale dönüştüğünde “los” olacaktır.
Örnek; el libro > los libros
Sonuç olarak artikelleri kullandığımızda çoğul yapma işlemini artikeller için de uygulamaktayız.
Aidiyet, Aitlik, Ait Olma (-nin, -nın)
Adiyiet anlamını vermek için "de" (-nin, -nın) ekini ele alıyoruz. Bu eki, birbirine ait olan iki şey arasında kullanırız.
Örneğin;
El libro de Maria.
(Maria’nın kitabı)
El cabello de mujer.
(Kadının saçı)
El color de rosa
(gülün rengi)
El libro de Maria.
(Maria’nın kitabı.)
Şimdiye kadar vermiş olduğum örneklerde fark ettiyseniz hiç birisinde artikel kullanılmamıştır ancak bazen artikel kullanmamız gerekebilir ya da İspanyolca cümleler, sözler bakarken “de” geçen cümlelerde aynı zamanda sahip olan şeyin artikelinin de kullanılmış olduğunu görebilirsiniz.
Bu durumda aşağıdaki gibi örnek ifadeler karşınıza çıkar;
El libro de mujer.
(Kadının kitabı.)
Yukarıdaki örnekte herhangi bir artikel kullanılmamıştır.
El cabello de la mujer.
(Kadının kitabı.)
Bu örnek cümlede ise “mujer” kelimesini nitelendiren “la” artikelinin kullanılmış olduğunu görmekteyiz. “de” ise, “la” artikelinden hemen önce yazılmıştır.
El libro del amigo.
(Arkadaşın kitabı.)
“amigo” kelimesinin artikeli “el” olduğu için “de” ile birleşip, “del” olmuştur.
2. Dersin sonu
İspanyolca dersleri ikinci kısmını bu şekilde tamamlamış oluyoruz. Umarım bu konuda herşeyi anlatabilmişimdir eğer sormak istediğiniz soru varsa sormaktan çekinmeyin.
